ยินดีต้อนรับเข้าสู่บล็อกแห่งความรู้ทาง Remote Sensing : RS 

 จัดทำโดย

นายกิตติ คำพัก  รหัสนิสิต  55670096  กลุ่ม  3301

นางสาวอัจฉรา เชี่ยนมั่น  รหัสนิสิต  55670055 กลุ่ม 3301

นายพงษ์เกียรติ พานชูวงศ์ รหัสนิสิต  55670137 กลุ่ม 3301

นายชลัช พรมเทพ รหัสนิสิต  55670156  กลุ่ม  3301

นางสาวสุภาพร   กัทรี   รหัสนิสิต  55670205  กลุ่ม 3301

นางสาววณีนาฎ ฤทธิวรรณ  รหัสนิสิต  55670104 กลุ่ม  3303

           คณะภูมิสารสนเทศศาสตร์  มหาวิทยาลัยบูรพา

บทนำ

วิชาภูมิศาสตร์เป็นวิชาที่เกี่ยวข้องทั้งวิทยาศาสตร์กายภาพ และวิทยาศาสตร์มนุษย์และสังคม ข้อมูลที่นำมาใช้ในการอธิบายการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ของทั้งสองด้านนั้นได้มาจากวิธีการหลายรูปแบบ และเนื่องจากวิชาภูมิศาสตร์มีความเกี่ยวข้องกับพื้นที่ ดังนั้นแผนที่จึงเป็นเครื่องมือและข้อมูลหลักในการอธิบายความสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ ในพื้นที่ เมื่อวิทยาการและเทคโนโลยีก้าวหน้ามากขึ้นได้มีการนำภาพถ่ายทางอากาศมาใช้ในการผลิตแผนที่ ทำให้ได้ข้อมูลและรายละเอียดในพื้นที่รวดเร็วขึ้นกว่าการเดินสำรวจแบบดั้งเดิม ดังนั้นในระยะเริ่มต้นภาพถ่ายทางอากาศจึงถูกนำมาใช้เป็นข้อมูลเชิงพื้นที่ที่สำคัญทางด้านภูมิศาสตร์ จนกระทั่งปัจจุบันวิวัฒนาการในการสำรวจพื้นโลกได้ก้าวหน้าไปมาก มีการพัฒนาเพื่อใช้ดาวเทียมสำรวจพื้นโลกซึ่งครอบคลุมพื้นที่เป็นบริเวณกว้างและให้รายละเอียดในระดับสูง อีกทั้งประสิทธิภาพในการบันทึกข้อมูลในแถบช่วงคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่สายตามนุษย์มองไม่เห็นหรือใช้ฟิล์มธรรมดาบันทึกภาพไม่ได้ เช่น ช่วงคลื่นในย่าน อินฟราเรดใกล้ (Near infrared) อินฟราเรดความร้อน (Thermalinfrared) หรือ ไมโครเวฟ (Microwave) เป็นต้น จึงทำให้ได้ข้อมูลที่ยังไม่เคยทราบมาก่อนและมีประโยชน์ในการนำมาใช้วางแผนและแก้ปัญหาต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้อง และทันเหตุการณ์มากยิ่งขึ้น ด้วยเหตุนี้ข้อมูลที่เป็นภาพจากดาวเทียมจึงถูกนำมาใช้ในด้านภูมิศาสตร์อย่างแพร่หลาย ทั้งในด้านภูมิศาสตร์กายภาพและภูมิศาสตร์มนุษย์ ความได้เปรียบของภาพถ่ายจากดาวเทียมทำให้ เกิดประโยชน์ต่อวิชาภูมิศาสตร์เป็นอย่างยิ่ง คือ การที่ภาพคลุมพื้นที่บริเวณกว้างทำให้เห็นและเข้าใจปฏิสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ ในพื้นที่ได้เป็นบริเวณกว้างยิ่งขึ้น ซึ่งก่อนหน้านั้นทำได้ยากต้องอาศัยจินตนาการของนักภูมิศาสตร์เป็นอย่างมาก (ประเสริฐ, มปป.) ในปัจจุบันรีโมทเซนซิงหรือการสำรวจข้อมูลจากระยะไกล จึงเป็นวิชาหนึ่งที่สอนกันอย่างแพร่หลายในหลายหลักสูตร รวมทั้งเป็นรายวิชาบังคับในหลักสูตรภูมิศาสตร์ของหลายมหาวิทยาลัย


อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

คำจำกัดความและความหมายของรีโมทเซนซิง

       “รีโมทเซนซิง” (Remote Sensing) เป็นศัพท์วิชาการ ที่ใช้ครั้งแรกในประเทศสหรัฐอเมริกาในปี ค.ศ. 1960 ซึ่งมีความหมายรวมถึงการทำแผนที่ การแปลภาพถ่าย ธรณีวิทยาเชิงภาพถ่าย และศาสตร์สาขาอื่นๆ อีกมากมาย ดังนั้นคำจำกัดความของรีโมทเซนซิงในช่วงปี ค.ศ. 1960 คือ “การใช้พลังงานแม่เหล็กไฟฟ้า” (Electromagnetic radiation) ในการบันทึกภาพสิ่งที่อยู่โดยรอบ ซึ่งสามารถนำภาพมาทำการแปลตีความ เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลที่เป็นประโยชน์” (สมพร, 2543) และหลังจากปี ค.ศ. 1960 เป็นต้นมา การใช้คำรีโมทเซนซิงเริ่มแพร่หลายมากขึ้นตามความแตกต่างของลักษณะวิชาที่เกี่ยวข้อง นับตั้งแต่ได้มีการส่งดาวเทียม LANDSAT-1 ซึ่งเป็นดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติดวงแรกขึ้นในปี ค.ศ. 1972 ทำให้เทคโนโลยีภาพถ่ายทางอากาศ (Aerial Photograph) และภาพถ่ายดาวเทียม (Satellite imagery) ตลอดจนถึงเทคโนโลยีต่างๆ ที่เกี่ยวกับการได้มาซึ่งข้อมูลจากตัวรับสัญญาณระยะไกลถูกเรียกรวมกัน ว่าเป็นเทคโนโลยีรีโมทเซนซิง สำหรับคำจำกัดความของรีโมทเซนซิงมีผู้บัญญัติศัพท์ไว้ในระยะต่อมาหลากหลายมากขึ้น อย่างไรก็ตามคำจัดกัดความเหล่านั้นได้แสดงถึงแนวคิดพื้นฐานของรีโมทเซนซิง ดังนี้

       การสำรวจข้อมูลจากระยะไกล หรือ รีโมทเซนซิง (Remote sensing) เป็นวิทยาศาสตร์ ศิลปะ และเทคโนโลยีแขนงหนึ่งของการได้รับข้อมูลเกี่ยวกับวัตถุ พื้นที่ หรือปรากฏการณ์จากอุปกรณ์บันทึกข้อมูล (Remote sensor) โดยมิได้สัมผัสกับวัตถุหรือพื้นที่เป้าหมาย ทั้งนี้อาศัยคลื่นแสงที่เป็นพลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าเป็นสื่อในการได้มาของข้อมูลที่แสดงคุณสมบัติของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าใน 3 ลักษณะ คือ ช่วงคลื่น (Spectral) รูปทรงสัณฐานของวัตถุบนพื้นผิวโลก (Spatial) และการเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลา (Temporal) โดยข้อมูลที่ได้รับถูกนำมาจัดการ ทำการวิเคราะห์ และแปลตีความหมายของข้อมูล เพื่อให้ได้ผลผลิตที่สามารถนำมาใช้ตามวัตถุประสงค์ของผู้ใช้

       คุณลักษณะของวัตถุทั้ง 3 ลักษณะ คือ ช่วงคลื่น (Spectral) รูปทรงสัณฐานของวัตถุบนพื้นผิวโลก (Spatial) และการเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลา (Temporal) สามารถหาได้จากลักษณะของการสะท้อนหรือการแผ่พลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าจากวัตถุหรือพื้นที่เป้าหมายนั้นๆ โดย “วัตถุแต่ละชนิดจะมีลักษณะการสะท้อนแสงหรือการแผ่รังสีที่เฉพาะตัวและแตกต่างกันไปในแต่ละช่วงคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าและช่วงระยะเวลาที่แตกต่างกัน”

       อนึ่งคำว่า รีโมทเซนซิง อาจจำกัดความให้กระชับขึ้น ซึ่งหมายถึง วิธีการใช้พลังงานของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (คลื่นแสงคลื่นความร้อน และคลื่นวิทยุ) สำหรับตรวจวัดคุณลักษณะเฉพาะของเป้าหมายที่ต้องการ โดยไม่มีการสัมผัสโดยตรงระหว่างอุปกรณ์ที่ใช้ตรวจวัดกับเป้าหมายที่ถูกตรวจวัด แล้วทำการบันทึกข้อมูลเก็บไว้หรือส่งผ่านไปยังเครื่องประมวลผล ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในรูปของภาพถ่ายทางอากาศ หรือภาพถ่ายดาวเทียม (วิรัตน์, 2546)

       ดังนั้นการสำรวจจากระยะไกลจึงเป็นทั้งวิทยาศาสตร์ ศิลปะ และ เทคโนโลยี ที่เกี่ยวข้องกับการบันทึกข้อมูลด้วยเครื่องมือที่ใช้วัดค่าพลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าที่สะท้อนหรือแผ่ออกจากวัตถุ (Sensor) เช่น กล้องถ่ายรูป (Camera) หรือ เครื่องกวาดภาพหลายช่วงคลื่น (Multispectral scanner) ที่ถูกติดตั้งบนยานพาหนะหรือยานสำรวจ (Platform) เช่น เครื่องบิน หรือ ดาวเทียม หลังจากนั้นข้อมูลที่ถูกบันทึกจะถูกนำมาแปลตีความ จำแนก และวิเคราะห์ เพื่อให้เข้าใจถึงวัตถุและสภาพแวดล้อมต่างๆ จากลักษณะเฉพาะตัวของการสะท้อนแสงหรือแผ่พลังงานแม่เหล็กไฟฟ้า อย่างไรก็ตามตัวกลางอื่นๆ เช่น ความโน้มถ่วง คลื่นเสียง หรือสนามแม่เหล็ก ก็อาจนำมาใช้ในศาสตร์ของการสำรวจจากระยะไกลได้เช่นกัน

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

ความเป็นมาของการสำรวจทรัพยากรด้วยดาวเทียมในประเทศไทย

       ประเทศไทยได้เข้าร่วมโครงการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียมขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (NASA) ตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2514 และในปี พ.ศ. 2515 ได้จัดตั้ง “โครงการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียมแห่งประเทศไทย” (Thailand National Remote Sensing Programme : TNRSP) โดยเริ่มให้บริการข้อมูลจากดาวเทียม ERTS-1 หรือ LANDSAT-1 ในปี พ.ศ.2515 ซึ่งโครงการฯ ดังกล่าวมีการแต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วย การประสานงานการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียมและหอปฏิบัติการลอยฟ้า ซึ่งประกอบด้วยกรรมการจากหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง มีหน้าที่ในการกำหนดนโยบาย วางแผน ประสานงาน เกี่ยวกับการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียมของประเทศไทยตลอดจนส่งเสริมสนับสนุนอุปกรณ์และการฝึกอบรมเพื่อเสริมสร้างบุคลากรในด้านการจัดการทรัพยากรต่างๆ โดยได้แต่งตั้งคณะอนุกรรมการต่างๆ อาทิ คณะอนุกรรมการวางแผนและติดตามผล คณะอนุกรรมการการเกษตร ป่าไม้ และการใช้ที่ดิน คณะอนุกรรมการธรณีวิทยา อุทกวิทยา สมุทรศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม คณะอนุกรรมการประสานงานการจัดตั้งสถานีรับสัญญาณจากดาวเทียมสำรวจทรัพยากร และคณะอนุกรรมการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยคอมพิวเตอร์ เพื่อปฏิบัติงานและประสานงานการนำข้อมูลจากดาวเทียมสำรวจทรัพยากรไปประยุกต์ใช้ในด้านต่างๆ เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาประเทศอย่างกว้างขวางและเป็นผลดียิ่ง เช่น ป่าไม้ การใช้ที่ดิน การแผนที่ การเกษตร ธรณีวิทยา การตรวจตราฉุกเฉิน อุทกวิทยาสมุทรศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม (รัตนา, 2545 และ สุวิทย์, 2536)

           หลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2522 โครงการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียมแห่งประเทศไทย ถูกยกฐานะเป็น “กองสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียม” เพิ่มบทบาทหน้าที่ประสานงานแลกเปลี่ยนข้อมูลดาวเทียมกับองค์การอวกาศของประเทศต่างๆ และหน่วยงานในประเทศ และในปลายปี พ.ศ. 2524 ประเทศไทยได้จัดตั้ง สถานีรับสัญญาณดาวเทียมสำรวจภาคพื้นดินเป็นแห่งแรกในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งอยู่ในเขตลาดกระบัง มีรัศมีขอบข่ายการรับสัญญาณประมาณ 2,800 กิโลเมตร ซึ่งครอบคลุม 17 ประเทศ ดังนี้ ไทย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ มาเลเซีย พม่า กัมพูชา เวียดนาม ลาว บังกลาเทศ ภูฏานเนปาล อินเดีย บรูไน ศรีลังกา ไต้หวัน สาธารณรัฐประชาซนจีน และ ฮ่องกง สถานีรับฯ นี้ สามารถรับสัญญาณจากดาวเทียม LANDSAT-3 และดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา GMS และ NOAA

           ในปลายปี พ.ศ. 2530 สถานีรับสัญญาณดาวเทียมภาคพื้นดินได้รับการพัฒนาปรับปรุงให้สามารถรับสัญญาณจากดาวเทียมรายละเอียดสูง คือ ระบบ Thematic Mapper ของดาวเทียม LANDSAT-5 ซึ่งมีรายละเอียดเชิงพื้นที่ 30 เมตร และระบบ HRV ของดาวเทียม SPOT มีรายละเอียดภาพ 20 เมตร ในภาพหลายช่วงคลื่น (Multispectral Linear Array;MLA) และ 10 เมตร ในภาพขาวดำ (Panchromatic Linear Array; PLA) รวมทั้งยังได้ปรับปรุงให้สามารถรับสัญญาณดาวเทียม MOS-1 ของญี่ปุ่นที่มีรายละเอียด 50 เมตร ในปี พ.ศ. 2535 สถานีรับสัญญาณฯ ได้พัฒนาระบบให้สามารถรับสัญญาณข้อมูลดาวเทียม NOAA ขององค์การสมุทรศาสตร์และบรรยากาศแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (NOAA) ปี พ.ศ. 2536 ได้พัฒนาปรับปรุงเพื่อรับสัญญาณและผลิตข้อมูลไมโครเวฟระบบ SAR ของดาวเทียม ERS ขององค์การอวกาศยุโรป (ESA), ดาวเทียม RADASAT ของแคนาดา และดาวเทียม IRS ของอินเดีย ดาวเทียม LANDSAT-7 ระบบ EnhanceThematic Mapper Plus (ETM+) ของสหรัฐอเมริกา

           ปัจจุบันกองสำรวจทรัพยากรธรรมชาติด้วยดาวเทียม ได้เปลี่ยนโครงสร้างของหน่วยงานไปเป็น “สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน): สทอภ.” หรือ GISTDA ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2543 เป็นหน่วยงานให้บริการข้อมูลจากดาวเทียมแบบครบวงจร โดยเริ่มตั้งแต่รับสัญญาณโดยตรงจากดาวเทียม บันทึกไว้ในคลังข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล การบริการภาพและคำแนะนำปรึกษา การถ่ายทอดเทคโนโลยี และให้ทุนเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ รวมทั้งเป็นเครือข่ายในการรับสัญญาณของดาวเทียม LANDSAT, IRS และ RADASAT บริการข้อมูล MODIS จากดาวเทียม TERRA และให้บริการข้อมูลดาวเทียม LANDSAT-5, SPOT, JERS, NOAA ซึ่งถูกเก็บอยู่ในคลังข้อมูล สำหรับสถานภาพในปัจจุบันของสถานีรับสัญญาณดาวเทียมภาคพื้นดิน สามารถรับสัญญาณข้อมูลจากดาวเทียม LANDSAT-7, IRS-1C และ RADASAT-1 นอกจากนี้สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเซียได้จัดตั้งระบบรับสัญญาณข้อมูลจากดาวเทียม TERRA/MODIS และองค์กร SI SEA สามารถรับข้อมูลจากดาวเทียมรายละเอียดสูง IKONOS ได้ในปัจจุบัน (รัตนา, 2545 และ สุวิทย์, 2536)

                            ขอบเขตรับสัญญาณจากดาวเทียม LANDSAT-5 ของสถานีรับสัญญาณภาคพื้นดินของประเทศไทย



ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, 2534

ดาวเทียมไทยคมดาวเทียมดวงแรกของไทย ถูกส่งขึ้นวงโคจร

      18 ธันวาคม พ.ศ. 2536 ดาวเทียมไทยคม (THAICOM) ดาวเทียมดวงแรกของไทย ถูกส่งขึ้นวงโคจร จากฐานส่งของบริษัท แอเรียนสเปซ (Arianespace) แห่งฝรั่งเศส ที่เมืองคูรู (Kourou) ประเทศเฟรนช์ เกียนา (French Guiana) ทวีปอเมริกาใต้ โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้รับพระราชทานชื่อ “ไทยคม” เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2534 โดยมาจากคำว่า ไทยคม (นาคม) สร้างโดยบริษัท ฮิวจ์ แอร์คราฟท์ (Hughes Aircraff) สหรัฐอเมริกา สามารถถ่ายทอดได้ทั้งสัญญาณโทรทัศน์ วิทยุกระจายเสียง โทรศัพท์ และการสื่อสารข้อมูล ต่อมาได้ชื่อใหม่เป็น “ดาวเทียมไทยคม 1A” ปัจจุบันได้มีดาวเทียมไทยคมทั้งหมด 3 ดวงคือมี ดาวเทียมไทยคม 2 และไทยคม 3 เจ้าของคือกลุ่มชินคอร์ป ซึ่งต่อมาได้ขายหุ้นให้กลุ่มเทมาเสก ของสิงค์โปร์ ดังนั้นเจ้าของเครือข่ายดาวเทียมไทยคมก็คือนายทุนจากสิงคโปร์

อ่านเพิ่มเติมที่ http://guru.sanook.com/25732/

กระบวนการของการสำรวจข้อมูลจากระยะไกล

กระบวนการของการสำรวจจากระยะไกลประกอบด้วย 2 กระบวนการหลัก  คือการศึกษาเกี่ยวกับระบบการรับหรือการเก็บข้อมูล (Data Acquisition) และการศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ (Data Analysis) หรือ การใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่บันทึกไว้ โดยทั้งสองกระบวนการมีองค์ประกอบ ดังนี้

1) ระบบการรับข้อมูล (Data Acquisition) เป็นกระบวนการที่ได้มาซึ่งข้อมูลจากระยะไกล โดยเกิดจากองค์ประกอบที่สำคัญดังนี้

(1) แหล่งพลังงานและการแผ่รังสี (Energy Sources and Radiation) ที่ทำให้เกิดคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ซึ่งมีทั้งแหล่งพลังงานตามธรรมชาติ (ดวงอาทิตย์) และ แหล่งพลังงานที่มนุษย์สร้างขึ้นมา (ระบบ RADAR หรือ ระบบ SONAR)

(2) การถ่ายทอดพลังงานในชั้นบรรยากาศ (Propagation of Energy through the Atmosphere) เป็นปฏิสัมพันธ์ของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ากับชั้นบรรยากาศที่เป็นข้อจำกัดในบางช่วงคลื่นที่ไม่สามารถส่งผ่านมาจนถึงพื้นผิวโลกได้ทั้งหมด เพราะถูกดูดกลืนในชั้นบรรยากาศได้ทั้งหมด เช่น รังสีในย่านอุตราไวโอเลต (Ultraviolet) ถูกดูดกลืนโดยโอโซน (Ozone: O3) ในบรรยากาศชั้นไอโอโนสเฟียร์
 (3) ปฏิสัมพันธ์ของพลังงานกับพื้นผิวโลก (Energy Interaction with Earth Surface Features) เป็นลักษณะของวัตถุต่างชนิดที่มีการสะท้อน การดูดซับ การส่งผ่าน การแผ่รังสี และการกระจัดกระจายกลับ ของพลังงานคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่แตกต่างกันในแต่ละช่วงคลื่นและช่วงเวลา ซึ่งลักษณะดังกล่าวเป็นประโยชน์ต่อการนำมาแยกแยะวัตถุบนพื้นผิวโลกที่แสดงคุณสมบัติของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่แตกต่างกัน

(4) อุปกรณ์บันทึกข้อมูล (Airborne and/or Spaceborne Sensor) เป็นเครื่องมือที่รับและบันทึกสัญญาณแม่เหล็กไฟฟ้าที่สะท้อน (Reflection) แผ่รังสีความร้อน (Emission) หรือกระจัดกระจายกลับ (Backscatter) จากวัตถุเป้าหมาย แล้วส่งกลับมายังสถานีรับบนพื้นโลก และแปลงสัญญาณนั้นเป็นข้อมูลเชิงเลข (Digital data) หรือ ข้อมูลภาพ (Image data) ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำมาปรับแก้ขั้นต้นเพื่อลดหรือขจัดความคลาดเคลื่อนทางเรขาคณิต และความบกพร่องของสัญญาณที่ได้รับ ณ สถานีรับสัญญาณก่อนที่จะนำข้อมูลภาพไปเผยแพร่สู่ผู้ใช้งานต่อไป

(5) ผลิตภัณฑ์ข้อมูลในรูปข้อมูลภาพหรือข้อมูลเชิงเลข (Sensor Data in Pictorial and/or DigitalForm) เป็นผลผลิตของข้อมูลที่จะเผยแพร่หรือจำหน่าย ซึ่งมีทั้งอยู่ในรูปข้อมูลเชิงเลข (Soft copy) ซึ่งนำมาใช้ร่วมกับระบบคอมพิวเตอร์ และข้อมูลภาพกระดาษ (Hard copy) ที่อาจอยู่ในรูปแบบแผนที่ภาพถ่ายจากดาวเทียม (Satellite image map) หรือ ข้อมูลแผ่นภาพพิมพ์ในมาตราส่วนต่าง ๆ

2) ระบบการวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis)

(1) การแปลตีความภาพด้วยสายตาหรือการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยคอมพิวเตอร์ (Visual Interpretation and Data Computer Analysis) เป็นการแปลตีความหรือใช้คอมพิวเตอร์ในการวิเคราะห์ข้อมูลภาพจากดาวเทียม เพื่อสกัดข้อมูลหรือสิ่งที่ต้องการตามวัตถุประสงค์ของการใช้งาน

(2) ผลิตภัณฑ์สารสนเทศ (Information Product) เป็นผลผลิตที่ได้จากการแปลตีความหรือการวิเคราะห์ด้วยคอมพิวเตอร์ ซึ่งต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องและความน่าเชื่อถือของผลผลิตที่ได้นั้น ก่อนนำไปใช้งาน โดยทำการเปรียบเทียบกับสภาพจริงหรือข้อมูลที่น่าเชื่อถือได้ โดยวิธีทางสถิติ

3) ผู้ใช้ (User) เป็นผู้ที่นำผลิตภัณฑ์สารสนเทศที่อยู่ในรูปข้อมูลภาพหรือข้อมูลเชิงเลข ไปประยุกต์ใช้ตามวัตถุประสงค์ที่ต้องการ อาทิ เช่น ผลการแปลตีความการใช้ประโยชน์ที่ดินจากภาพถ่ายดาวเทียมในหลายช่วงเวลา ผู้ใช้สามารถนำมาใช้เพื่อติดตามตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของปรากฏการณ์ต่างๆ เช่น การขยายตัวของพื้นที่อุตสาหกรรม หรือ การบุกรุกพื้นที่ป่าไม้ เป็นต้น

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

ประเภทของระบบการสำรวจข้อมูลจากระยะไกล

     ระบบรีโมทเซนซิงสามารถจำแนกตามแหล่งกำเนิดพลังงาน ออกได้เป็น 2 ประเภทหลัก คือ

(1) Passive remote sensing

     Passive remote sensing เป็นระบบรีโมทเซนซิงที่ใช้ตั้งแต่เริ่มแรกจนถึงปัจจุบัน โดยมีดวงอาทิตย์เป็นแหล่งกำเนิดพลังงานตามธรรมชาติ ระบบนี้จึงรับสัญญาณและบันทึกข้อมูลได้ในช่วงเวลากลางวันเป็นส่วนใหญ่ ด้วยการอาศัยการสะท้อนพลังงานของวัตถุบนพื้นโลกด้วยแสงอาทิตย์ ดังนั้นระบบนี้จึงมีข้อจำกัดด้านสภาวะอากาศ ทำให้ไม่สามารถบันทึกข้อมูลได้ดีในช่วงฤดูฝน หรือในช่วงเวลาที่มีเมฆ หมอกปกคลุมอย่างหนาแน่น อย่างไรก็ตามระบบนี้สามารถบันทึกข้อมูลในช่วงคลื่นอินฟราเรดความร้อน (Thermal Infrared) ซึ่งเป็นการแผ่พลังงานความร้อน (Emission) จากวัตถุบนพื้นผิวโลกในเวลากลางคืนได้

(2) Active remote sensing

     Active remote sensing เป็นระบบรีโมทเซนซิงที่มีแหล่งกำเนิดพลังงานจากการสร้างขึ้นของอุปกรณ์สำรวจในช่วงคลื่นไมโครเวฟ ที่นำมาใช้ในระบบเรดาร์ (Radio Detector and Ranging) โดยส่งผ่านพลังงานนั้นไปยังพื้นที่เป้าหมายและบันทึกสัญญาณการกระจัดกระจายกลับ (Backscatter) จากพื้นที่เป้าหมาย ระบบนี้สามารถทำงานได้โดยไม่มีข้อจำกัดด้านเวลาและสภาพภูมิอากาศ ทั้งยังสามารถส่งสัญญาณทะลุผ่านกลุ่มเมฆ หมอก ฝน ทำให้สามารถบันทึกสัญญาณได้ทั้งเวลากลางวันและกลางคืนในทุกฤดูกาล

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

การวิเคราะห์ข้อมูล

ภาพถ่ายดาวเทียม ประกอบด้วยวิธีการ ดังต่อไปนี้

     1) การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสายตา (visual interpretation) เป็นการแปลตีความจากลักษณะองค์ประกอบของภาพ โดยอาศัยการพิจารณาปัจจัยด้านต่างๆ ได้แก่ สี (color, shade, tone) เงา (shadow) รูปทรง (fron) ขนาดของวัตถุ (size) รูปแบบ (pattern) ลวดลายหรือ ลักษณะเฉพาะ (texture) และองค์ประกอบทางพื้นที่ (spatial components) ซึ่งเป็นหลักการตีความ เช่นเดียวกับการแปลภาพถ่ายทางอากาศ

     2) การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยคอมพิวเตอร์ (digital analysis and image processing) เป็นการตีความ ค้นหาข้อมูลส่วนที่ต้องการ โดยอาศัยหลักการทางคณิตศาสตร์และสถิติ ซึ่งการที่มีข้อมูลจำนวนมาก จึงไม่สะดวกที่จะทำการคำนวณด้วยมือได้ ดังนั้นจึงมีการนำคอมพิวเตอร์มาใช้ ช่วยให้รวดเร็วในการประมวลผล มีวิธีการแปลหรือจำแนกประเภทข้อมูลได้ 2 วิธีหลัก คือ
• การแปลแบบกำกับดูแล (supervised classification) หมายถึง การที่ผู้แปล เป็นผู้กำหนดตัวอย่างของประเภทข้อมูลให้แก่คอมพิวเตอร์ โดยใช้การเลือกพื้นที่ตัวอย่าง (traning areas) จากความรู้ด้านต่างๆเกี่ยวกับพื้นที่ศึกษา รวมทั้งจากการสำรวจภาคสนาม
• การแปลแบบไม่กำกับดูแล (unsupervised classification) เป็นวิธีการที่ผู้แปลกำหนดให้คอมพิวเตอร์แปลข้อมูลเอง โดยใช้หลักการทางสถิติ เพียงแต่ผู้แปลกำหนดจำนวน ประเภทข้อมูล (classes) ให้แก่เครื่อง โดยไม่ต้องเลือกพื้นที่ตัวอย่างให้ ผลลัพธ์จากการแปลจะต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องและความน่าเชื่อถือ ก่อนนำไปใช้งานโดยการเปรียบเทียบกับสภาพจริงหรือข้อมูลที่น่าเชื่อถือได้ โดยวิธีการทางสถิติ

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

การพัฒนาของเทคโนโลยีรีโมทเซนซิง

ปัจจุบันความต้องการในการใช้ทรัพยากรต่างๆ เพื่อการดำรงชีพเป็นไปอย่างเข้มข้นและต่อเนื่อง อีกทั้งควบคู่ไปกับการเพิ่มขึ้นของประชากรโลกเป็นเหตุให้เกิดการขาดความสมดุลและความขัดแย้งในการใช้ทรัพยากรขึ้น การที่จะคงไว้ซึ่งความสมดุลของทรัพยากรเหล่านี้ ต้องมีการวางแผนการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งสิ่งเหล่านี้จำเป็นต้องมีการเก็บรวบรวมข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องตั้งแต่ในอดีตอย่างต่อเนื่อง เพื่อนำมาจัดทำระบบของสารสนเทศด้านการจัดการทรัพยากรในช่วงระยะเวลาต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง

การนำเอาเทคโนโลยีรีโมทเซนซิงมาใช้ควบคู่ไปกับวิชาการทางด้านการผลิตแผนที่ (Cartography) ระบบกำหนดพิกัดพื้นโลก (Global Positioning System: GPS) และระบบภูมิสารสนเทศ (Geographic Information System: GIS) พบว่าเป็นการบูรณาการเพื่อเชื่อมโยงเทคโนโลยีด้านภูมิสารสนเทศศาสตร์ (Geo-informatics technology) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากในปัจจุบันเทคโนโลยีด้านรีโมทเซนซิงสามารถตรวจเก็บและบันทึกข้อมูลเพึ่อนำมาวิเคราะห์ให้ได้ข่าวสารเกี่ยวกับวัตถุสิ่งของหรือพื้นที่เป้าหมาย เพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจในการวางแผนการแก้ไขปัญหาและการจัดการทรัพยากรต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง

แม่นยำ และทันเหตุการณ์

สำหรับคำว่า รีโมทเซนซิง หรือ การสำรวจจากระยะไกล ได้เริ่มเกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในหมู่นักวิทยาศาสตร์ที่ทำงานอยู่ ณสถานีวิจัยของกองทัพเรือสหรัฐ ในตอนนั้นคำจำกัดความอย่างกว้างๆ ของรีโมทเซนซิง คือ "เป็นวิชาการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับคุณสมบัติของวัตถุทางธรรมชาติ หรือวัตถุที่มนุษย์ได้สร้างขึ้น โดยอุปกรณ์เครื่องมือในการบันทึกข้อมูลนั้นมิได้สัมผัสโดยตรงกับวัตถุที่กำลังถูกตรวจวัดเพื่อรวบรวมข้อมูลแต่อย่างใด" ดังที่กล่าวมาแล้วว่า รีโมทเซนซิง (Remote Sensing) เป็นการหาข้อมูลหรือข่าวสารเกี่ยวกับวัตถุสิ่งของ หรือพื้นที่เป้าหมายซึ่งอยู่ไกลจากเครื่องมือที่ใช้วัดหรือใช้บันทึก โดยที่เครื่องมือเหล่านั้นไม่ได้สัมผัสกับวัตถุสิ่งของหรือเป้าหมายเหล่านั้นเลย เครื่องมือที่ใช้ตรวจบันทึกได้รับการนำขึ้นไปบนอากาศยานหรือยานอวกาศ ทำให้มองลงมายังพื้นที่ศึกษาได้บริเวณกว้าง เพื่อรับและบันทึกสัญญาณในลักษณะพลังงานแม่เหล็กไฟฟ้าที่อยู่ในรูปของการสะท้อนพลังงาน (Reflection) หรือการแผ่พลังงานความร้อนออกจากตัวเองของวัตถุ (Emission)

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

คุณสมบัติของข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียม

         ภาพถ่ายจากดาวเทียมสำรวจทรัพยากร เป็นภาพที่มีลักษณะพิเศษตามคุณสมบัติของดาวเทียมที่ใช้ในการสำรวจข้อมูลระยะไกล พอสรุปได้ดังนี้

1) การบันทึกข้อมูลเป็นบริเวณกว้าง (Synoptic view) ภาพจากดาวเทียมภาพหนึ่งๆ ครอบคลุมพื้นที่กว้างทำให้ได้ข้อมูลในลักษณะต่อเนื่องในระยะเวลาการบันทึกภาพสั้นๆ สามารถศึกษาสภาพแวดล้อมต่างๆ ใน บริเวณกว้างต่อเนื่องในเวลาเดียวกันทั้งภาพ เช่น ดาวเทียม LANDSAT-MSS และ TM หนึ่งภาพครอบคลุมพื้นที่ 175 x 184 ตารางกิโลเมตร หรือ 32,220 ตารางกิโลเมตร ภาพจากดาวเทียม SPOT คลุมพื้นที่ 3,600 ตารางกิโลเมตร หรือ ภาพจากดาวเทียม MOS-MESSR คลุมพื้นที่ 10,000 ตารางกิโลเมตร เป็นต้น

2) การบันทึกภาพได้หลายช่วงคลื่น (Multispectral) ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรมีระบบกล้องที่บันทึกภาพได้หลายช่วงคลื่นในบริเวณเดียวกัน ทั้งในช่วงคลื่นที่สายตามองเห็น และช่วงคลื่นนอกเหนือการมองเห็นของสายตามนุษย์ ทำให้สามารถแยกวัตถุต่าง ๆ บนพื้นโลกตามวัตถุประสงค์ที่เฉพาะเจาะจงได้อย่างชัดเจน เช่น ระบบ MSS และ MESSR มี 4 ช่วงคลื่น, ระบบ ETM+ มี 8 ช่วงคลื่น, ระบบ HRG ภาพขาวดำและสีมี 1 และ 4 ช่วงคลื่นตามลำดับ

3) การบันทึกภาพในบริเวณเดิม (Repetitive Coverage) ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรส่วนใหญ่ มีวงโคจรแบบสัมพันธ์กับดวงอาทิตย์ โดยโคจรรอบโลกในแนวจากเหนือลงใต้ และกลับมายังบริเวณเดิมในเวลาท้องถิ่นอย่างสม่ำเสมอ ในช่วงเวลาที่แน่นอน เช่น ดาวเทียม LANDSAT กลับมาบันทึกข้อมูลที่บริเวณเดิมทุก 16วัน, ดาวเทียม MOS ทุก 17 วัน, ดาวเทียม SPOT ทุก 26 วัน ทำให้ได้ข้อมูลบริเวณเดียวกันหลายๆ ช่วงเวลาที่ทันสมัย สามารถเปรียบเทียบและติดตามการเปลี่ยนแปลงต่างๆ บนพื้นโลกได้เป็นอย่างดี และช่วยให้มีโอกาสได้ข้อมูลที่ไม่มีเมฆปกคลุม

4) การให้รายละเอียดหลายระดับ ข้อมูลที่ได้จากดาวเทียมจะให้รายละเอียดเชิงพื้นที่หลากหลายระดับ มีผลดีในการเลือกนำไปใช้ประโยชน์ในการศึกษาด้านต่างๆ ตามวัตถุประสงค์ เช่น ภาพจากดาวเทียม SPOT-5 ช่วงคลื่น Panchromatic (ภาพขาวดำ) มีรายละเอียดเชิงพื้นที่ 5 และ 2.5 เมตร สามารถนำไปศึกษาตัวเมืองเส้นทางคมนาคมระดับหมู่บ้าน หรือปรับปรุงแก้ไขแผนที่มาตราส่วน 1:50,000 ขณะเดียวกันภาพหลายช่วงคลื่น (Multispectral) ที่มีรายละเอียด 10 เมตร สามารถศึกษาถึงการบุกรุกพื้นที่ป่าไม้เฉพาะจุดเล็กๆ ได้

หรือหาพื้นที่แหล่งน้ำขนาดเล็ก สำหรับภาพจากดาวเทียม LANDSAT-7 ระบบ ETM+ รายละเอียด 30 เมตร เหมาะสมในศึกษาสภาพการใช้ที่ดินระดับจังหวัด

5) การให้ภาพสีผสม (Color Composite) ข้อมูลจากดาวเทียมแต่ละแบนด์ที่เป็นข้อมูลภาพขาวดำ (Gray scale image) สามารถนำมาซ้อนทับกันได้ครั้งละ 3 แบนด์ โดยแทนที่แต่ละแบนด์ด้วยแม่สีแสงบวก (Additive Primary Color) 3 สีหลัก คือ สีน้ำเงิน (Blue) สีเขียว (Green) และสีแดง (Red) เมื่อนำมาซ้อนทับกัน ทำให้ได้ภาพสีผสม มีสีต่าง ๆ ปรากฏขึ้นตามทฤษฎีสี คือ การซ้อนทับของแม่สีบวกแต่ละคู่ จะให้แม่สีลบ (Subtractive Primary Color) คือ สีเหลือง (Yellow) สีบานเย็น (Magenta) และสีฟ้า (Cyan) ดังนี้

      สีแดง (R) + สีเขียว (G) => สีเหลือง (Yellow)

      สีแดง (R) + สีน้ำเงิน (B) => สีบานเย็น (Magenta)

      สีน้ำเงิน (B) + สีเขียว (G) => สีฟ้า (Cyan)

      สีน้ำเงิน (B) + สีเขียว (G) + สีแดง (R) => สีขาว (White)

      สีเหลือง (Y) + สีบานเย็น (M) + สีฟ้า (C) => สีดำ (Black)

6) การเน้นคุณภาพของภาพ (Image Enhancement) ข้อมูลจากดาวเทียมต้นฉบับที่อยู่ในลักษณะข้อมูลเชิงเลข (Digital Data) สามารถนำมาปรับปรุงคุณภาพให้มีความชัดเจนเพิ่มขึ้น โดยพิจารณาจากค่าระดับสีเทาของกราฟแท่งแสดงการกระจายของข้อมูล หรือ Histogram ของข้อมูลดาวเทียม โดยทั่วไปนิยมใช้ 2 วิธี คือ

1) การขยายพิสัย (range) ความเข้มระดับสีเทาให้กระจายจนเต็ม เรียกว่า “Linear Contrast Stretch”

2) Non-Linear Contrast Stretch โดยให้มีการกระจายของข้อมูลในแต่ละค่าความเข้มระดับสีเทาให้มีจำนวนประชากรใกล้เคียงกัน ซึ่งเรียกเทคนิคนี้ว่า “Histogram Equalization Stretch”

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.slideshare.net/saintja/5-451-file

ประโยชน์รีโมทเซนซิง

รีโมทเซนซิง ได้นำมาใช้ประโยชน์ในการพัฒนาประเทศหลายด้าน ซึ่งเราสามารถประยุกต์ใช้ในงานต่างๆ เช่น  

การใช้ที่ดิน

·    รีโมทเซนซิง สามารถใช้แปล รูปแบบการใช้ที่ดินประเภทต่างๆ และนำผลลัพธ์ที่ได้มาจัดทำแผนที่การใช้ที่ดิน

·  รีโมทเซนซิง นำมาใช้สนับสนุนติดตามและประเมินแนวโน้มการใช้ที่ดินประเภทต่างๆ เช่น ด้านการเกษตร พื้นที่ป่าไม้ เป็นต้น

การเกษตร

·  ภาพถ่ายจากดาวเทียมใช้สำรวจบริเวณพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น พื้นที่ปลูกข้าว ปาล์มน้ำมัน ยางพารา สัปปะรด อ้อย ข้าวโพด ฯลฯ

· ผลลัพธ์จากการแปลภาพใช้ประเมินการเปลี่ยนแปลงการเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจในแง่ ปริมาณ ราคา ช่วงเวลา ฯลฯ

·   ติดตามขอบเขตและความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ป่าและเขตอนุรักษ์พันธุ์ไม้

·   ประเมินบริเวณพื้นที่ที่เหมาะสม (มีศักยภาพ) ในการปลูกพืชต่าง ๆ เช่น ข้าว ปาล์มน้ำมัน มันสำปะหลัง เป็นต้น

-

ป่าไม้

·   ติดตามการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ป่าไม้จากการแปลภาพถ่ายจากดาวเทียม เช่น ป่าดงดิบ ป่าดิบชื้น ป่าเต็งรัง ป่าชายเลน เป็นต้น

·   ผลลัพธ์จากการแปลสภาพพื้นที่ป่า เพื่อสำรวจพื้นที่ป่าอุดมสมบูรณ์และป่าเสื่อมโทรม

·   นอกจากนี้ยังใช้สำหรับ ติดตามพื้นที่ไฟป่าและความเสียหายจากไฟป่า

·   ประเมินพื้นที่ที่เหมาะสมสำหรับปลูกป่าทดแทนบริเวณที่ถูกบุกรุก หรือโดนไฟป่า

-

ธรณีวิทยา

·   การใช้ภาพถ่ายจากดาวเทียมแปลสภาพพื้นที่เพื่อจัดทำแผนที่ธรณีวิทยาและโครงสร้างทางธรณี ซึ่งเป็นข้อมูลที่ต้องใช้เวลาและงบประมาณในการสำรวจ และนำมาสนับสนุนในการพัฒนาประเทศ เช่น เพื่อการประเมินหาแหล่งแร่ แหล่งเชื้อเพลิงธรรมชาติ แหล่งน้ำบาดาล การสร้างเขื่อน เป็นต้น

·   การใช้รีโมทเซนซิง มาสนับสนุนการจัดทำแผนที่ภูมิประเทศ

การวางผังเมือง

·   ใช้รีโมทเซนซิง ภาพถ่ายจากดาวเทียมรายละเอียดสูง เพื่อใช้ติดตามการขยายตัวของเมือง

·   ภาพถ่ายจากดาวเทียมช่วยให้ติดตาม การเปลี่ยนแปลงลักษณะ/รูปแบบ/ประเภทการใช้ที่ดิน

· ใช้ภาพถ่ายรายละเอียดสูง ติดตามระบบสาธารณูปโภค เช่น ระบบคมนาคมขนส่งทางบก ทางน้ำ BTS ไฟฟ้าเป็นต้น ผลลัพธ์จากการแปลภาพถ่ายจากดาวเทียมนำมาใช้ในระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์วิเคราะห์การพัฒนาสาธารณูปการ เช่น การจัดสร้าง/ปรับปรุง สถานศึกษา โรงพยาบาล สถานีตำรวจ ดับเพลิง ไปรษณีย์

ห้องสมุด สนามเด็กเล่น สวนสาธารณะ เป็นต้น

สิ่งแวดล้อม

·   รีโมทเซนซิง ได้ใช้แปลสภาพทรัพยากรชายฝั่งที่เปลี่ยนแปลง เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาวิเคราะห์การจัดการทรัพยากรชายฝั่ง เช่น การพังทลายของดินชายฝั่ง การทำลายป่าชายเลน การทำนากุ้ง การอนุรักษ์ปะการัง เป็นต้น

·   ภาพถ่ายจากดาวเทียมในช่วงคลื่น visible ช่วยในการ ศึกษา/ติดตาม/ตรวจสอบความเปลี่ยนแปลงของคุณภาพน้ำ

·  ผลลัพธ์จากการแปลภาพนำมาประกอบระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ ในการวิเคราะห์ความรุนแรงของปัญหาคุณภาพสิ่งแวดล้อมทางด้านน้ำ อากาศ เสียง ขยะ และสารพิษ  รีโมทเซนซิงจึงช่วยสนับสนุนการวางแผนพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม

โบราณคดี

   ภาพถ่ายจากดาวเทียมรายละเอียดสูง ใช้ติดตามพื้นที่ แหล่งชุมชนโบราณ หรือพื้นที่โบราณสถาน

   ภาพถ่ายจากดาวเทียมรายละเอียดสูง ช่วยติดตามเพื่อการบำรุงรักษา คู คันดินรอบชุมชน
สระน้ำหรือบาราย เขื่อน

สมุทรศาสตร์และการประมง

   รีโมทเซนซิงใช้ในการศึกษาเกี่ยวกับการไหลเวียนของน้ำในท้องทะเล

·   ศึกษาตะกอนในทะเลและคุณภาพของน้ำบริเวณชายฝั่ง
เช่น การแพร่ของตะกอนแขวนลอยจากการทำเหมืองแร่ในทะเล   

ศึกษาการประมงด้วยภาพดาวเทียมเรดาร์ที่เห็นพื้นที่ประมงน้ำเค็ม

อุตุนิยมวิทยา/อุบัติภัย

   ภาพถ่ายจากดาวเทียม สามารถใช้ถ่ายพื้นที่ที่ได้รับเหตุอุบัติภัย และกำหนดขอบเขตบริเวณที่เกิดอุบัติภัยได้ ติดตามและประเมินผลเสียหายเบื้องต้น

   ภาพถ่ายจากดาวเทียมนำมาใช้ศึกษาลักษณะการเกิดและประเมินความรุนแรง

   ผลลัพธ์ที่ได้จากการแปลพื้นที่ได้รับผลกระทบ เพื่อการวางแผนช่วยเหลือและฟื้นฟู

การทำแผนที่

   ภาพถ่ายจากดาวเทียม ที่ทันสมัยนำมาปรับปรุงแผนที่ภูมิประเทศมาตราส่วนใหญ่ 1:50000 ได้อย่างรวดเร็ว ทันสมัย

·   ศึกษาลักษณะการเปลี่ยนแปลง
ทางด้านภูมิประเทศ เส้นทางการคมนาคม หรือสิ่งก่อสร้างที่เกิดขึ้นใหม่

·   ใช้ในการวางแผน/การมองภาพรวมที่รวดเร็วและถูกต้อง

·   จัดทำภาพสามมิติ

ทรัพยากรน้ำ/อุทกวิทยา

   รีโมทเซนซิง ใช้ศึกษาแหล่งน้ำทั้งบนบก
ในทะเล น้ำบนดินและใต้ผิวดิน

·   ศึกษาองค์ประกอบอื่น
ๆ ที่สัมพันธ์กับน้ำ เช่น ปริมาณ คุณภาพ การไหล การหมุนเวียน เป็นต้น

อ่านเพิ่มเติมที่ http://www.scitu.net/gcom/?p=739

ตัวอย่างวิจัยที่ใช้วิธีการทาง RS

การประยุกต์การสำรวจข้อมูลระยะไกลและระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อศึกษา 

การใช้ประโยชน์ที่ดินชายฝั่งทะเลบางพื้นที่ในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์

สุนทรี ทารพันธ์; มณฑล อนงค์พรยศกุล; ลิขิต ชูชิต; ภูวดล โดยดี


การประยุกต์ใช้การสำรวจข้อมูลระยะไกลเพื่อจำแนกประเภทและประเมินพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินจากข้อมูลดาวเทียมเชิงตัวเลข LANDSAT-5 TM ที่มีความละเอียดเชิงพื้นที่ 30 X 30 เมตร ท าการบันทึกข้อมูลเมื่อปีค.ศ. 1987และ 2009 สามารถแบ่งขั้นตอนการศึกษาออกเป็น 3 ขั้นตอนดังนี้

     1 การจัดเตรียมข้อมูลภาพดาวเทียมเชิงตัวเลขเบื้องต้น เพื่อใช้เป็นข้อมูลหลักสำหรับการศึกษา

คณะผู้วิจัยเลือกใช้ข้อมูล LANDSAT-5 TM ระบบหลายช่วงคลื่น จำนวน 6 แบนด์ ซึ่งบันทึกข้อมูลอยู่ในรูปแบบไฟล์ GeoTiff (*.tiff) ที่มีรายละเอียดข้อมูลภาพ (spatial resolution) 30 X 30 เมตร มีการปรับแก้ค่าความผิดพลาดเชิงคลื่น และปรับแก้ค่าความผิดพลาดเชิงเรขาคณิต โดยได้รับความอนุเคราะห์ข้อมูลจากสำนักพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) หรือ สทอภ (GISTDA)

     2 การสำรวจข้อมูลภาคสนาม การสำรวจพื้นที่ศึกษาเพื่อเก็บข้อมูลภาคสนามบนพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน ตำบลเกาะหลักและตำบลคลองวาฬ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ดำเนินการบันทึกข้อมูล ค่าพิกัดตำแหน่งบนพื้นโลก ด้วยเครื่องมือ GPS ยี่ห้อ GARMINTM รุ่น eTrex (Garmin, 2003) ซึ่งข้อมูลค่าพิกัดตำแหน่งบนพื้นโลกจะเก็บอยู่ในรูปแบบของไฟล์ Database (*.dBaseIV) ในโปรแกรม Excel เพื่อน าฐานข้อมูลเข้าสู่ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ทาการแปลงข้อมูลเป็นไฟล์ GIS (Shapefile) และทำการซ้อนทับกับภาพข้อมูลดาวเทียมเชิงตัวเลข(Raster file)

      3 การวิเคราะห์เพื่อจำแนกประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน การวิเคราะห์เพื่อจำแนกประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินใช้โปรแกรมประมวลผลข้อมูลด้านการสำรวจข้อมูลระยะไกล จำแนกข้อมูลแบบ unsupervised classification วิธีISODATA (Iterative Self-Organizing Data Analysis) โดยใช้ภาพสีผสมแบนด์2, 4, และ 5(RGB 542) เพื่อจำแนกประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินออกเป็น 8 ประเภท ได้แก่ 1) พื้นที่เกษตรกรรม 2) พื้นที่ป่าไม้บนเขาและเกาะ 3) พื้นที่ป่าชายเลน 4) สนามบิน 5) พื้นที่เมืองและสิ่งปลูกสร้าง 6) พื้นที่ดินเปิดโล่ง 7) พื้นที่น้ำทะเล 8)จากนั้นทำการวิเคราะห์ทางสถิติโดยคำนวณจากขนาดของความละเอียดภาพเพื่อประเมินขนาดของพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน

      ผลการศึกษา

      การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการสำรวจข้อมูลระยะไกลเพื่อประเมินพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินชายฝั่งทะเลจากข้อมูลดาวเทียมเชิงตัวเลข LANDSAT -5 TM ที่มีความละเอียดเชิงพื้นที่ 30 x 30 เมตร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะหลัก และตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ที่ได้ทำการบันทึกข้อมูลเมื่อปี ค.ศ.1987 และ 2009 สามารถจำแนกประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็น 8 ประเภท ได้แก่ 1) พื้นที่เกษตรกรรม 2)พื้นที่ป่าไม้บนเขาและเกาะ 3) พื้นที่ป่าชายเลน 4) สนามบิน 5) พื้นที่เมืองและสิ่งปลูกสร้าง 6) พื้นที่ดินเปิดโล่ง 7)พื้นที่น้ำทะเล 8) พื้นที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ และแหล่งน้ำ เปรียบเทียบการใช้ประโยชน์ที่ดินพบว่า พื้นที่เกษตรกรรมพื้นที่เมืองและสิ่งปลูกสร้างมีขนาดพื้นที่เพิ่มขึ้น 1.84 และ 0.58 ตารางกิโลเมตร ตามลำดับ ขณะที่พื้นที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและแหล่งน้ำมีขนาดพื้นที่ลดลง 2.95 ตารางกิโลเมตร